امروز : 1402/03/20
انتخاب زبان : English

تبلیغات فریبنده در حیطه گیاهان دارویی - آگاهی ها و هشدارها

 

 

گسترش رسانه های دیجیتال و فراگیری استفاده از شبکه های اجتماعی در سال­های اخیر بستری را برای برخی سودجویان و ناآگاهان به منظور ارائه اطلاعات نادرست در ارتباط با خواص دارویی گیاهان فراهم کرده است. با توجه به اینکه ارتقاء آگاهی های عموم مردم در این مورد موثرترین راه پیشگیری از آسیب های ناشی از مصرف خودسرانه گیاهان دارویی است، در این مجموعه به توضیح در مورد برخی از مهمترین موضوعات فریبنده مطرح در حیطه گیاهان دارویی در فضای مجازی می­پردازیم.

 

قارچ گانودرما

قارچ Lingzhi یا Reishi با نام علمی Ganoderma lucidum از خانواده Ganodermataceae، قارچی است بومی خاور دور، که استفاده از آن به منظور ارتقا سلامت و طول عمر در چین، ژاپن و سایر کشورهای شرق آسیا تاریخچه طولانی دارد.

علیرغم تبلیغات گسترده­ای که بویژه در فضای مجازی در مورد خواص درمانی معجزه آسای این قارچ می­شود، از جمله طرح ادعاهایی همچون درمان و پیشگیری از انواع سرطان، درمان ام اس، پاکسازی کبد، درمان میگرن، پسوریازیس، پوکی استخوان، دیابت، بیخوابی، پارکینسون، آلزایمر، زگیل تناسلی، هرپس تناسلی، HIV، ناباروری، روماتیسم و آرتروز، مطالعات بالینی صورت گرفته تا کنون برای اثبات این ادعاهای درمانی کافی نیست و موارد مصرف فوق فاقد مستندات اعتبار علمی کافی است. لازم به ذکر است هر فرآورده دارویی اعم از شیمیایی یا طبیعی، برای بروز اثرات درمانی نیاز به مصرف با دوز مناسب و تایید شده توسط مطالعات بالینی معتبر دارد؛ به علاوه با توجه به احتمال بروز برخی تداخل­های دارویی، از جمله با داروهای ضد پلاکت و ضد انعقاد خون، و داروهای کاهنده قند و فشار خون، از مصرف خودسرانه محصولات مربوطه به منظور درمان بیماری­ها، بدون مشورت با پزشک خودداری نمائید.

 

نمک دریا

نمک دریا از تبخیر آب دریاهای شور به دست می آید. برخی مردم بر این باورند نمک دریا سالم­تر از انواع دیگر نمک­های خوراکی تصفیه شده بوده و فواید متعددی برای سلامتی دارد، ولی مطالعات کمی این ادعاها را پشتیبانی می­کند.

نمک تصفیه شده تقریباً سدیم کلراید خالص است و عمدتاً از رسوبات نمک زیرزمینی استحصال می­شود. در فرآیند تهیه نمک تصفیه شده اغلب ناخالصی­ها و سایر مواد معدنی موجود در نمک حذف می شود. در کشور ما و بسیاری نقاط دیگر دنیا، برای پیشگیری از بیماری­های مرتبط با کمبود ید، به آن ید اضافه می­شود.

همانند نمک تصفیه شده، ترکیب عمده نمک دریا سدیم کلراید است و صرفاً بخاطر ماهیت طبیعی خود سالمتر از نمک تصفیه نیست. با توجه به آلودگی آب اقیانوسها و دریاها به پسماند فاضلاب شهرها و کارخانه­ ها، نمک دریا می­تواند حاوی فلزات سنگینی مانند سرب باشد. همچنین نشان داده شده است اغلب نمکهای دریا حاوی میکروپلاستیک­ها هستند که بعلت آلودگی این آبها با پلاستیکها است. آلودگی با میکروپلاستیکها در نمکهای تصفیه شده ای که حاصل تصفیه نمک دریاهای آلوده هستند نیز ممکن است وجود داشته باشد.

بنابراین حداقل در دنیای امروز نمک دریا می­تواند آلوده به مواد سمی و مضر فراوانی باشد که برای سلامتی خطر آفرین است. انواع بسته ­بندی شده نمک دریا نیز فاقد هر گونه مجوز قانونی تولید از مراجع مربوطه می­ باشند

 

ماریانا

در ماه های اخیر در فضای مجازی تبلیغات وسیعی در مورد فرآورده مجهول و فاقد مجوزهای قانونی لازم با نام قرص و شیاف ماریانا و با ادعای تنگ کننده واژن، درمان کننده عفونتهای واژینال و مانند این­ها می­شود که به صورت تلفنی، اینترنتی و نیز از طریق عطاریها به فروش می­رسد. ضمن آن که لازم به ذکر است ماهیت محصول (گیاه استفاده شده در آن) نامشخص بوده و تولید کننده (تولیدکنندگان) نیز نامعلوم است.

 

در نظر داشته باشید توزیع هر گونه دارو، فرآورده های دارویی گیاهی، سـنتی (در اشکال قرص، کپسول، شربت، شیاف و ...) و مکمل­ها صرفاً از طریق داروخانه­ ها مجاز بوده، و خرید محصولات بی نام و نشان به هیچ وجه توصیه نمی­شود. مصرف خودسـرانه هر فرآورده با ادعای اثرات درمانی بدون تجویز و توصیه پزشک می­تواند آسیب رسان و خطـرناک باشد. توجه داشته باشید فرآورده های واژینال نیاز به کنترل­های کیفی و آزمون­های حساسیتی ویژه­ای دارند که باید به تایید وزارت بهداشت رسیده باشد و فرآورده فوق الذکر فاقد هر گونه مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح بوده و استفاده از آن بسیار خطرناک است.

 

روغن خراطین

فرآورده دیگری که با ادعاهای واهی و بزرگنمایی در اثربخشی آن به عـنوان حـجم دهنده و بزرگ کننده قسمت­های مختلف بدن از لب، سینه تا اندام تناسلی به فروش می­رسـد روغن خراطین (با منبع نوعی کرم خاکی) است.

 

این فرآورده که با ادعای داروی طب سنتی به فروش می­رسد در بسیاری از متون معتبر طب سنتی ذکر نشده و بسیاری از محققین طب سنتی نسبت به ادعای مطرح شده و نحوه تهیه آن به دیده تردید می ­نگرند. بسیاری از برندهای موجود در بازار که اغلب نیز به صورت اینترنتی یا در عطاری­ها به فروش می­رسند فاقد مجوز بوده، و در بسیاری موارد حاوی ترکیبات جایگزین و یا تقلبی هستند.

با توجه به مشاهده موارد بروز واکنشهای آلرژیک شدید، توصیه می­شود از مصرف خودسرانه این فرآورده­ ها پرهیز شود.

 

طب سنتی

طب سنتی از جمله دستاویزهای سودجویان حیطه سلامت در سال­های اخیر بوده است. به گواه بسیاری از محققین طب سنتی، طب سنتی اصیل ایرانیان که بزرگانی چون زکریای رازی و ابن سینا  در اعتلای آن نقش داشتند در دوره های مختلف تاریخی با برخی خرافات و گزاره های بی پایه و اساس آمیخته و از طب سنتی اصیل فاصله بسیاری گرفت. به همین دلیل استناد به طب سنتی، مبانی طب سنتی و شناخت داروهای مورد استفاده از آن نیاز به متخصصینی دارد که قادر به استخراج این مطالب از کتاب­ها و متون معتبر طب سنتی باشند.

تاسیس دانشکده ­های طب سنتی، تربیت متخصصین طب و داروسازی سنتی و همچنین راه ­اندازی سلامتکده های زیر نظر دانشگاه­های علوم پزشکی امروزه این امکان را برای علاقه ­مندان به طب سنتی فراهم کرده است تا از خدمات مربوطه به طب سنتی استفاده کنند.

بخصوص در ارتباط با مواردی چون زالودرمانی و حجامت که عدم رعایت نکات بهداشتی در انجام آن­ها می­تواند باعث انتقال بیماری­های خطرناک شود، توصیه می­شود از خدمات سلامتکده ­های مجاز استفاده شود.

جهت مشاهده لیست سلامتکده­ های طب سنتی به آدرس اینترنتی زیر مراجعه کنید:

http://pm.behdasht.gov.ir/bank/59384/0/1/0/salamatkade

 

طب اسلامی

یکی دیگر از مواردی که در تجویز گیاهان و داروهای گیاهی مورد استناد قرار می­گیرد اشاره به احادیث پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین علیهما السلام در ارتباط با خواص دارویی و درمانی گیاهان و حتی برخی میوه جات است. استناد به روایاتی در مورد خواص درمانی روغن بنفشه، عسل، سیاه­دانه و ... ، و مطرح نمودن نام ائمه برای برخی داروها چون داروی امام کاظم (ع) و داروي جامع امام رضا (ع) از جمله مصادیق مطرح در این حیطه هستند.

 

طی سال­ های اخیر موضوع طب اسلامی، شبهات مطرح در آن و سوء استفاده ­های انجام گرفته از این عنوان اظهار نظر صریح برخی مراجع و علماء دینی را به همراه داشت با این مضمون که "مجموعه ای به نام طب اسلامی وجود ندارد". اگرچه بزرگان دین مبین اسلام و مذهب تشیع در کنار دعوت به رعایت احکام دینی و سجایای اخلاقی همواره بر حفظ سلامتی، بهداشت و داشتن زندگی سالم تاکید داشته­ اند اما به تائید بسیاری از مراجع و علماء دینی بسیاری از احادیث و روایات منسوب به پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین علیهما السلام در ارتباط با خواص دارویی گیاهان و سایر مواد طبیعی یا ساختگی بوده و یا فاقد اعتبار کافی و از نظر سند ضعیف می­ باشند.

 

 

برگرفته از محتوای آموزشی اداره فرآورده های طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران